ASÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Konferans Salonu’nda gerçekleştirilen programa; Türkiye Yazarlar Birliği (TYB) Genel Başkanı ve Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan, Türkiye Yazarlar Birliği Vakfı D. Mehmet Doğan Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Mustafa Orçan ve Türkiye Yazarlar Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Mahmut Erdemir konuşmacı olarak katıldı. Panelin moderatörlüğünü ise ASÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Doç. Dr. Murat Altuğ üstlendi. Panelde konuşan Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan, merhum D. Mehmet Doğan’ın mezar taşında yer alan şiiri okuyarak konuşmasına başladı. Türkiye Yazarlar Birliği’nin kuruluş felsefesinin Mehmet Akif’in “Asım’ın Nesli” idealine dayandığını vurgulayan Prof. Dr. Arıcan, D. Mehmet Doğan’ın kalemle, fikirle ve edebiyatla Milli Mücadele’nin manevi cephesini sürdürdüğünü söyledi. Merhum Doğan’ın eleştirel bir bakışa sahip olduğunu ancak bunu hiçbir zaman polemik amacıyla yapmadığını ifade eden Arıcan, “Onun eleştirisi hakikati ortaya çıkarma çabasıydı” dedi.
Prof. Dr. Arıcan: Türkiye Yazarlar Birliği başlı başına bir eserdir
D. Mehmet Doğan’ın özellikle Mehmet Akif üzerine yoğunlaştığını belirten Prof. Dr. Arıcan, merhum yazarın Safahat, İstiklal Marşı ve Milli Mücadele dönemine ilişkin çok sayıda önemli esere imza attığını söyledi. Prof. Dr. Arıcan, İstiklal Marşı’nı “bin yıllık tarih şuurunun özeti” olarak değerlendiren Doğan’ın, bu eseri Türk milletinin milli mutabakat metni olarak gördüğünü ifade etti. Konuşmasında Doğan’ın “Batılılaşma İhaneti”, “Türkçe Düşünmek”, “Türk Endülüs’e Veda” gibi eserlerine de değinen Prof. Dr. Arıcan, Doğan’ın özellikle dil, kültür ve medeniyet konularında derin bir hassasiyete sahip olduğunu vurguladı. D. Mehmet Doğan’ın yalnızca eserleriyle değil, kurucusu olduğu Türkiye Yazarlar Birliği ile de kalıcı bir miras bıraktığını ifade eden Prof. Dr. Arıcan, “Yazarlar Birliği, Mehmet Doğan’ın fikrinin kurumsallaşmış hâlidir. 1978 gibi zor bir dönemde kültür ve sanatı birleştirici bir liman olarak inşa edilmiştir” diye konuştu. Yazarlar Birliği’nin, siyasi ve ideolojik ayrımların ötesinde, Türkçeyi ve ortak değerleri merkeze alan bir anlayışla faaliyetlerini sürdürdüğünü belirten Prof. Dr. Arıcan, Doğan’ın sivil toplum anlayışının Türkiye için örnek teşkil ettiğini söyledi. D. Mehmet Doğan’ın Büyük Türkçe Sözlük çalışmasına özel bir parantez açan Arıcan, bu eserin modern dönemde kelimelerin ihyasını hedefleyen çok önemli bir çalışma olduğunu dile getirdi. Sözlüğü, Cumhuriyet dönemi için bir Divanü Lügati’t-Türk olarak nitelendiren Prof. Dr. Arıcan, “Kelimelerini kaybeden milletler, varlıklarını da kaybeder” anlayışının Doğan’ın temel yaklaşımı olduğunu söyledi.
Büyük Türkçe Sözlük bir medeniyet hafızasıdır
Türkiye Yazarlar Birliği Vakfı D. Mehmet Doğan Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Mustafa Orçan da merhum D. Mehmet Doğan’ın Türk kültür ve düşünce dünyasındaki yerini kapsamlı bir şekilde değerlendirdi. Mehmet Doğan’ın yalnızca Türkiye’de değil, Türkistan’dan Balkanlara kadar uzanan gönül coğrafyasında etkili bir mütefekkir olduğunun altını çizen Prof. Dr. Orçan, “Mehmet Doğan olmasaydı bugün dilimiz, kültürümüz, tarih bilincimiz ve yakın tarih okuması çok daha zayıf olurdu” ifadelerini kullandı. Prof. Dr. Orçan, 77 yıllık ömrüne 40’a yakın eser sığdıran Mehmet Doğan’ın olağanüstü bir üretkenliğe sahip olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Bu ancak büyük bir azim, aşk ve sorumluluk bilinciyle mümkün olabilir. Mehmet Doğan kendi başına bir maden gibiydi; her kazdığında özgün ve kıymetli fikirler ortaya çıkarırdı. Mehmet Akif Ersoy’dan başlayan, Necip Fazıl, Nurettin Topçu ve Sezai Karakoç ile devam eden fikrî silsilenin son güçlü halkalarından biri Mehmet Doğan’dır.” Günümüzde 130 bine yakın kelimeyi barındıran sözlüğün, sivil bir girişim olarak ortaya çıkmasının önemine dikkat çeken Prof. Dr. Orçan, Büyük Türkçe Sözlük’ün yalnızca bir dil çalışması değil, aynı zamanda medeniyet hafızası olduğunu ifade etti. Prof. Dr. Orçan, Mehmet Doğan’ın kurucusu olduğu Türkiye Yazarlar Birliğinin ideolojik kamplaşmaların yoğun olduğu bir dönemde kurulduğunu hatırlatarak, bu yapının kültürü merkeze alan bir medeniyet itirazı olduğuna dikkat çekti. “Mehmet Doğan, ideolojilerin üstünde ve ötesinde bir kültür perspektifi geliştirmiştir” diyen Prof. Dr. Orçan, Yazarlar Birliği’nin bu anlayışla yıllardır faaliyetlerini sürdürdüğünü kaydetti. Mehmet Doğan’ın Anadolu irfanından, Türk-İslam medeniyetinden ve halkın diliyle düşünme geleneğinden beslendiğini ifade eden Prof. Dr. Orçan, “O, yerli ve sahici bir münevverdi” diyerek sözlerini tamamladı.
Onun vefatı ailemden birini kaybetmek gibiydi
Türkiye Yazarlar Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Mahmut Erdemir de merhum D. Mehmet Doğan’la olan kişisel hatıralarını ve birlikte yürüttükleri çalışmaları paylaştı. Merhum Mehmet Doğan ile son 10 yıl boyunca birlikte çalıştıklarını ifade eden Erdemir, Doğan’ın vefatının kendisini derinden etkilediğini belirterek, “Ailemden birini kaybetmiş gibi hissettim” dedi. Uzun yıllar gazetecilik yaptığını, bu dönemde Mehmet Doğan ile röportajlar gerçekleştirdiğini hatırlatan Erdemir, daha sonra Yazarlar Birliği’ndeki görevleri dolayısıyla Doğan’la mesai arkadaşı olduklarını ifade etti. Doğan’ın yazışmalarda, mesajlaşmalarda ve sosyal medya kullanımında dahi kelime seçimine büyük hassasiyet gösterdiğini aktaran Erdemir, “Biz başkasını eleştiriyoruz ama o yanlışları biz yapmayalım” sözünü sık sık tekrarladığını söyledi. Mehmet Doğan’ın vefa duygusuna özel önem verdiğini vurgulayan Erdemir, Yazarlar Birliği bünyesinde görev yapmış ve vefat etmiş isimlerin anılmasının, yaşlı ve hasta üyelerin ziyaret edilmesinin Doğan’ın özellikle üzerinde durduğu konular arasında yer aldığını söyledi. Yaklaşık 50 yıllık bir kurum olan Türkiye Yazarlar Birliği’nin çok sayıda yönetici ve üye yetiştirdiğini hatırlatan Erdemir, bu kurumsal hafızanın diri tutulmasının Mehmet Doğan’ın temel hassasiyetlerinden biri olduğunu belirtti. Konuşmasının sonunda Mehmet Doğan’ı son yüzyılın en önemli düşünürlerinden ve mütefekkirlerinden biri olarak nitelendiren Mahmut Erdemir, merhum yazar ve fikir adamını rahmetle andı.
Büyük Türkçe Sözlük en önemli başvuru kaynaklarından biri oldu
Aksaray Üniversitesi (ASÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Doç. Dr. Murat Altuğ da D. Mehmet Doğan’ın dil anlayışını ve hazırladığı Büyük Türkçe Sözlük’ü anlattı. D. Mehmet Doğan’ın Basın Yayın Yüksekokulu mezunu bir gazeteci olmasına rağmen, ömrü boyunca kültür, sanat ve edebiyat alanlarında çok sayıda önemli esere imza attığını belirten Altuğ, Doğan’ı “fikir adamı, araştırmacı ve yerli-millî bir aydın” olarak nitelendirdi. İlk baskısında yaklaşık 40 bin kelime ve 10 bin deyimin yer aldığı Büyük Türkçe Sözlük’ün, sonraki baskılarla genişletildiğini ifade eden Altuğ, eserin son baskısında 130 bin kelime ve deyime ulaştığını, 1896 sayfadan oluştuğunu belirtti. Mehmet Doğan’ın dilde sadeleşmeyi savunduğunu ancak bunun Türkçenin kuralları içinde yapılması gerektiğini kaydeden Altuğ, “Türkçeleşmiş Türkçedir” anlayışının Doğan’ın dil yaklaşımının temelini oluşturduğunu söyledi. Doç. Dr. Altuğ, Büyük Türkçe Sözlük’ün dil tutarlılığı, sade anlatımı, edebî üslubu ve güçlü örnekleme sistemiyle öne çıktığını belirterek, eserin Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu tarafından 12 Nisan 1982 tarihinde alınan kararla ortaöğretim kurumlarında öğretmen ve öğrencilere tavsiye edildiğini hatırlattı. Konuşmasının sonunda Mehmet Doğan’ı rahmetle anan Doç. Dr. Murat Altuğ, Büyük Türkçe Sözlük’ün bugün de Türk dili çalışmalarında en önemli başvuru kaynaklarından biri olmayı sürdürdüğünü sözlerine ekledi. Panel soru-cevap kısmının ardından sona erdi. Panelin ardından Aksaray Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erşan Sever, günün anısına katılımcılara plaket ve teşekkür belgesi takdiminde bulundu.
